W jaki sposób zalegalizować samowolę budowlaną?

Kiedy dochodzi do samowoli budowlanej?

O samowoli budowlanej mówimy w przypadku, w którym obiekt budowlany lub roboty budowlane zostały wykonane bez wymaganego pozwolenia na budowę, lub też nie zostało dokonane wymagane przepisami Prawa budowlanego zgłoszenie, albo też inwestor rozpoczął realizacje inwestycji pomimo otrzymania decyzji o sprzeciwie wobec zamierzonych prac objętych zgłoszeniem.

W niniejszym artykule przedstawione zostaną podstawowe informacje dotyczące legalizacji inwestycji budowlanych, realizowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę po dniu 31 grudnia 1994 roku. W przypadku natomiast obiektów wybudowanych wcześniej konieczne będzie każdorazowe przeanalizowanie wcześniejszych regulacji.

Warto zwrócić uwagę, iż w przypadku rozpoczęcia inwestycji bez wymaganego pozwolenia na budowę. przepisy Prawa budowlanego dają pierwszeństwo podjęciu próby legalizacji inwestycji.

Kiedy można zalegalizować samowolę budowlaną?

Legalizacja samowoli budowlanej jest możliwa jeżeli obiekt nie narusza obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub postanowień decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, oraz nie narusza przepisów prawa, ze szczególnym uwzględnienie przepisów techniczno-budowlanym.

Organ nadzoru budowlanego, który poweźmie informacje o samowoli budowlanej, powinien w pierwszej kolejności przeanalizować, czy samowolnie realizowany obiekt będzie naruszał postanowienia miejscowego planu zagospodarowania terenu lub decyzji WZ. Jeżeli istnieje możliwość, iż obiekt nie będzie naruszał powyższych regulacji, wówczas organ wyda postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych, stwarzając tym samym właścicielowi obiektu możliwość podjęcia próby jego legalizacji. Jedynie w sytuacji uznania, iż w świetle oczywistych przesłanek doprowadzenie obiektu budowlanego do stanu zgodnego z prawem nie będzie możliwe, organ nadzoru budowlanego nakaże w drodze decyzji rozbiórkę samowolnie wybudowanego obiektu budowlanego, bez przeprowadzenia postępowania legalizacyjnego.

Należy pamiętać, iż adresatem powyższej decyzji lub postanowienia będzie obecny właściciel obiektu budowlanego, niezależni od tego czy był on odpowiedzialny za jego budowę. Dlatego też osoby zainteresowane nabyciem nieruchomości powinny  przed sfinalizowaniem transakcji sprawdzić legalność znajdującej się na takiej nieruchomości zabudowy (szerzej o badaniu prawnym nieruchomości w moim poprzednim wpisie – Co warto sprawdzić przed zakupem nieruchomości?).

Co zrobić ażeby, zalegalizować samowolę budowlaną?

Jeżeli inwestycja realizowana w warunkach samowoli może spełnić kryteria zgodności z zasadami zagospodarowania terenu oraz zgodności z prawem, wówczas organ nadzoru budowlanego wyznacza inwestorowi termin do przedstawienia zaświadczenia o zgodności realizowanej inwestycji z postanowieniami planu miejscowego albo przedstawienia ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy, oraz projekt budowlany wraz z koniecznymi opiniami i uzgodnieniami, oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, a także inne dokumenty wymagane odrębnymi przepisami. Złożenie przez inwestora powyższych dokumentów jest tożsame ze złożeniem wniosku o zatwierdzenie projektu budowlanego.

Warto podkreślić, iż w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt P 37/06, wymagana decyzja o warunkach zabudowy może zostać wydana już po stwierdzeniu przez organ samowoli budowlanej.

Organ dokonuje następnie kontroli wniosku oceniając zgodność projektu zagospodarowania działki z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń, oraz wykonanie projektu budowlanego przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane. Jeżeli powyższe badanie zakończy się pozytywnie wówczas organ określi w drodze postanowienia wysokość opląty legalizacyjnej. Po uiszczeniu przedmiotowej opłaty organ wydaje decyzje o zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz, w razie potrzeby, o pozwoleniu na wznowienie robót.

Czy legalizacja samowoli budowlanej wiąże się z jakimiś kosztami?

Jak wskazałem już powyżej, w toku postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego nakłada na stronę obowiązek zapłaty opłaty legalizacyjnej. Wysokość tejże opłaty jest uzależniona od rodzaju realizowanej inwestycji i jej wielkości. W każdym jednakże przypadku przedmiotowa opłata jest stosunkowo znaczna z uwagi na jej quasi-karny charakter.

Przykładowo budowa domu letniskowego bez wymaganego pozwolenia na budowę będzie wiązała się z koniecznością uiszczenia opłaty legalizacyjnej w wysokości 25000 złotych, natomiast samowolna budowa pensjonatu o kubaturze do 5000 m3  skutkować będzie opłatą legalizacyjną w wysokości 562500 z złotych.

Trzeba także pamiętać, iż poza opłatą legalizacyjną, stanowiącą karę administracyjną, wobec inwestora realizującego inwestycje w warunkach samowoli budowlanej może zostać wszczęte postępowanie wykroczeniowe.

Kiedy dochodzi do rozbiórki samowolnie budowanego obiektu

Organ nakaże rozbiórkę samowolnie wzniesionego obiektu budowlanego przede wszystkim, w przypadku niemożności doprowadzenia takiego obiektu do zgodności z uwarunkowaniami planistycznymi (zawartymi w decyzji WZ lub w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) oraz z przepisami prawa, w tym przepisami techniczno budowlanymi. Dodatkowo do wydania nakazu rozbiórki może dojść w przypadku kiedy inwestor nie wykona obowiązków nałożonych na niego postanowieniem o wstrzymaniu robót budowlanych, jak tez nie uiści w terminie opłaty legalizacyjnej.

Koszty rozbiórki obiektu budowlanego obciążają inwestora lub właściciela takiego obiektu.

Por. przepisy Prawa budowlanego

Art. 48. 

1. Właściwy organ nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego, lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia na budowę.

2. Jeżeli budowa, o której mowa w ust. 1:

1) jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności:

a) ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo

b) ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

2) nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem

- właściwy organ wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych.

3. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 2, ustala się wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń budowy oraz nakłada obowiązek przedstawienia, w wyznaczonym terminie:

1) zaświadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego;

2) dokumentów, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 oraz ust. 3; do projektu architektoniczno-budowlanego nie stosuje się przepisu art. 20 ust. 3 pkt 2.

4. W przypadku niespełnienia w wyznaczonym terminie obowiązków, o których mowa w ust. 3, stosuje się przepis ust. 1.

5. Przedłożenie w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w ust. 3, traktuje się jak wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i pozwolenie na wznowienie robót budowlanych, jeżeli budowa nie została zakończona.

Art. 49. 

1. Właściwy organ, przed wydaniem decyzji w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na wznowienie robót budowlanych, bada:

1) zgodność projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,

2) kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń,

3) wykonanie projektu budowlanego przez osobę posiadającą wymagane uprawnienia budowlane

- oraz, w drodze postanowienia, ustala wysokość opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie przysługuje zażalenie.

2. Do opłaty legalizacyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar, o których mowa w art. 59f ust. 1, z tym że stawka opłaty podlega pięćdziesięciokrotnemu podwyższeniu.

3. W przypadku stwierdzenia naruszeń, w zakresie określonym w ust. 1, właściwy organ nakłada postanowieniem obowiązek usunięcia wskazanych nieprawidłowości, w określonym terminie, a po jego bezskutecznym upływie wydaje decyzję, o której mowa w art. 48 ust. 1. Decyzję tę wydaje się również w przypadku nieuiszczenia w terminie opłaty legalizacyjnej.

4. W razie spełnienia wymagań, określonych w ust. 1, właściwy organ wydaje decyzję:

1) o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na wznowienie robót;

2) o zatwierdzeniu projektu budowlanego, jeżeli budowa została zakończona.

4a. Decyzje, o których mowa w ust. 4, mogą być wydane po uprzednim przeprowadzeniu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko albo oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli jest ona wymagana przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

5. W decyzji, o której mowa w ust. 4, nakłada się obowiązek uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.

Art. 49a. 

1. W przypadku uchylenia w postępowaniu odwoławczym decyzji, o której mowa w art. 49 ust. 4, i wydania decyzji, o której mowa w art. 48 ust. 1, opłata legalizacyjna podlega zwrotowi, z zastrzeżeniem ust. 2, w terminie 30 dni od dnia stwierdzenia wykonania rozbiórki.

2. Jeżeli wykonanie decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego odbywa się w trybie wykonania zastępczego, o którym mowa w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, opłatę legalizacyjną zalicza się w poczet kosztów wykonania zastępczego.

Art. 52. 

Inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany na swój koszt dokonać czynności nakazanych w decyzji, o której mowa w art. 48, art. 49b, art. 50a oraz art. 51.

• decyzja wz
• inwestor
• rozbiórka
• samowola budowlana
• zatwierdzenie projektu budowlanego